هفته پیش مانموهان سینگ، نخست وزیر هند در واکنش به انتقاد شدید حزب کمونیست هند درخصوص این قرارداد گفت: اجرایی نشدن این قرارداد به معنی پایان همه چیز در هند نیست.
پایگاه اینترنتی بلومبرگ گزارش داد بیان چنین اظهاراتی که با هدف حفظ وجهه داخلی و آرام کردن فضای کشور مطرح شده، اعتبار سینگ را تا حدود بسیار زیادی مخدوش کرده است.
اما در واشنگتن نیز ناتوانی سینگ در جلو راندن این طرح و جلب حمایت احزاب مخالف در پارلمان ناامیدی بسیاری را در دولت بوش موجب شده است زیرا به نوشته نیویورک تایمز، واشنگتن از آغاز بحث درباره این قرارداد در سال 2005 ، از آن به‌عنوان ابتکاری تاریخی که از استمراری دراز مدت برخوردار است، یا د می‌کرد.
بر اساس این قرارداد هسته‌ای که صادرات سوخت هسته‌ای آمریکا را پس از 30 سال به هند ممکن می‌ساخت، روابط دهلی نو و واشنگتن وارد فاز جدیدی از همکاری‌های راهبردی شامل گسترش روابط تجاری، بازرگانی، دفاعی، فضایی، انرژی و زیست‌محیطی می‌شود.
نیکولاس برنز، معاون وزیر خارجه آمریکا در مقاله‌ای که اخیرا در مجله فارن افرز (نشریه اختصاصی شورای روابط خارجی آمریکا) منتشر شد، تصریح کرد:. ظهور روابط جدید راهبردی بین آمریکا و هند یکی از مهم‌ترین و مثبت‌ترین پیشرفت‌ها در سیاست بین‌الملل است.
اما عقیم ماندن این قرارداد، زیست پذیری راهبرد آسیایی واشنگتن در استفاده از کارت هند با هدف مهار و متعادل ساختن قدرت نظامی چین در آسیا را با سؤال‌هایی جدی مواجه کرده است.
لیزا کورتیس، کارشناس ارشد مرکز مطالعاتی هریتج واشنگتن – که از دیدگاه نومحافظه کاران کاخ سفید حمایت می‌کند- در گفتگو با بی بی سی تأکید کرد شکست این قرارداد احتمال سرمایه‌گذاری گسترده واشنگتن در هند را در آینده نزدیک بسیار کم می‌سازد.
اگرچه این قرارداد از همان ابتدا با موانع و مشکلات بسیاری روبه‌رو بود اما جدی‌ترین منتقد آن را باید حزب کمونیست هند که در ائتلاف با حزب کنگره این کشور حکومت ائتلافی را رهبری می‌کند، معرفی کرد.
یکی از اعضای این حزب در گفتگو با سرویس خبری اینتر پرس با بیان آشکار مخالفت حزب کمونیست از تصویب و اجرایی شدن این قرار داد، تأکید کرد: احزاب چپ در هند قدرت سلطه آمریکا را عاملی جدی در بی‌ثباتی جهان و منطقه می‌دانند و از این‌رو هند تنها با قربانی کردن یا تعدیل سیاست‌های مستقل خود و همچنین محدودکردن قدرت مانور خود در عرصه جهانی می‌تواند با این کشور متحد باشد.
استیفن کوهن،عضو سابق شورای سیاستگذاری وزارت خارجه آمریکا و همچنین کارشناس مرکز مطالعاتی بروکینگز نیز در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری با بیان اینکه اجرایی نشدن این قرارداد بیش از آمریکا برای هند گران تمام خواهد شد، تصریح کرد: احزاب چپ و به‌ویژه حزب کمونیست در هند در پایبندی به ایدئولوژی و تاریخ 60 ساله خود بسیار جدی هستند.
این حزب تهدید کرده بود درصورت تصویب این قرارداد نه تنها از ائتلاف حاکم خارج خواهد شد بلکه به صف حامیان برگزاری انتخابات زودرس در هند خواهد پیوست.
این تهدید که در ابتدا چندان جدی نمی‌نمود با سفر اخیر محمد البرادعی به دهلی نو شکل جدی تری به خود گرفت تا جایی که کمونیست‌ها تهدید کردند در پی برگزاری انتخابات پارلمانی در اوایل سال آینده میلادی هستند.
خانم گاندی، رهبر حزب کنگره هند نیز که در اظهار نظری عجولانه مخالفان این قراداد را دشمنان توسعه و پیشرفت هند نام نهاده بود هفته گذشته مجبور شد در توجیه اظهارات خود مدعی شود گفته هایش اشتباه تعبیر شده است.
شاید 2 نکته بسیار مهم در پس تحولات اخیر در شبه قاره هند نهفته باشد؛ نخست آنکه آمریکا ستیزی دیگر به واقعیتی غیرقابل انکار در منطقه تبدیل شده است و حمایت آمریکا از رهبران دول خاورمیانه نه تنها نقطه قدرت محسوب نمی‌شود بلکه جایگاه آنان را در عرصه داخلی با چالش‌هایی اساسی مواجه می‌سازد.
مردم کشورهای آسیا، آمریکا را به‌عنوان قدرتی مخرب و نه سازنده توصیف می‌کنند و از نزدیک شدن رهبرانشان به واشنگتن استقبال نمی‌کنند.
نکته دوم نفس این قرارداد به‌عنوان نمونه‌ای دیگر برای معیارهای دوگانه کاخ سفید درخصوص فناوری هسته‌ای در سطح جهان است. همان گونه که می‌دانیم هند بمب هسته‌ای خود را با موفقیت آزمایش کرده و تاکنون از امضای معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای موسوم به ان پی تی سر باز زده است.
بر اساس ان پی تی کشورهای دارای فناوری پیش رفته هسته‌ای مجاز هستند تنها با کشورهای عضو این پیمان تبادل فناوری داشته باشند.
حال چگونه می‌شود آمریکا با مطرح کردن این قرارداد متعهد شود سوخت هسته‌ای به دهلی نو ارسال کند، اما کشوری همچون ایران به‌عنوان یکی از نخستین امضا‌کنندگان ان پی تی برای بهره مندی از حقوق مشرع هسته‌ای خود مجبور به پاسخگویی به انتقاد جهانی باشد؟ کشوری که بمب هسته‌ای ندارد و تمامی فعالیت‌های هسته‌ای خود را زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیگری می‌کند.
